Manifest voor een nieuw kunstbegrip

Amsterdam, 14 april 2011

Wij, Nederlandse scheppende kunstenaars, nemen afstand van de kaping van het kunstbegrip door de beleidsmakers en kunstmanagers die beweren namens ons te spreken, zoals de “Tafel van Zes”. Met ongetwijfeld de beste bedoelingen spreekt deze managerselite een taal die intussen het kunstbegrip zelf steeds verder aantast en uitholt. Al jaren vergiftigt dit jargon het spreken over kunst in het publieke debat.

Niet alleen behoort deze taal inmiddels tot de ideologische grondslagen voor een volstrekt destructieve “hervorming” van het kunstleven door de huidige regering, bovenal vormt zij een regelrechte belediging voor onze beroepseer als kunstenaars. Op geen enkele manier weerspiegelt deze bloedeloze fraseologie van de “culturele sector” waar het bij kunst werkelijk om gaat.

Wij hebben ons leven in dienst van die kunst gesteld. Wij werken elke dag aan de verdere scherping van onze inzichten in onze artistieke discipline. De bestuurselite spreekt niet namens ons. Wij, kunstenaars, eisen de taal weer op.

 

1. Kunst is niet voor een “doelgroep”. Alle kunst is altijd voor iedereen.

Wie een kunstwerk maakt brengt iets in de wereld dat voor iedereen beschikbaar wordt en de wereld leefbaar maakt.

2. Kunst is geen instrument.

Elk kunstwerk stelt zijn eigen doelen en heeft zijn eigen effecten. Wat een kunstwerk zal zijn en wat het in de wereld zal veroorzaken is niet voorspelbaar en kan niet door politieke of commerciële agenda’s worden afgedwongen.

3. De waarde van de kunst is voorspelbaar noch berekenbaar.

Kunst biedt gewaarwordingen en gevoelens, biedt kennis over wat we kunnen zien, horen, voelen, denken en doen in de wereld. Deze kennis heet “ervaring”. Een kunstwerk heeft waarde voor zover de ervaring die het mogelijk maakt specifiek is: voor zover zij tot niets anders herleid kan worden. Een kunstwerk is een specifieke gedachte over ervaring.

4. Een kunstwerk is niet zelf “toegankelijk”, maar geeft toegang tot ervaring.

Wie een kunstwerk gaat maken, bekijken of beluisteren kan niet vooraf weten tot welke ervaring het werk toegang zal geven. Daarom mag “toegankelijkheid” geen vooropgesteld criterium voor kunst zijn. Wel wordt de ervaring toegankelijker bij veelvuldig contact met het werk.

5. Kunst is een discipline.

Kunst eist toewijding, van makers zowel als van beschouwers. Alleen wie zich aandachtig op een kunstwerk richt kan tot de ervaring doordringen waar het toegang toe geeft.

6. Kunst staat los van Staat zowel als Markt.

Noch de mechanismen van de Staat, noch die van de Markt zullen ooit kunnen vatten wat kunst is. Er is vanuit de kunst gezien ook geen verschil tussen de Markt en de Staat – er is één technocratische MarktStaat die niet denkt maar reguleert (voorzover de storm van het internationale kapitaal dat toestaat). Daarbuiten is er het denken. In de wetenschap bijvoorbeeld, en in de kunst.

7. Kunst is niet “pluriform” of “democratisch”.

Kunst is ongeschikt als beleidsinstrument om falend sociaal beleid mee te corrigeren of verdoezelen. Kunst representeert geen democratische consensus maar gedijt bij rivaliteit van ideeën.

8. Kunst wordt niet “geconsumeerd”.

Een kunstwerk gaat niet op in het gebruik en is dus ook niet schaars. Daarom zijn economische wetten niet op kunst van toepassing. De gedachte van een kunstwerk is een eeuwige bron.

9. Kunst is geen “aanbod” waar een “vraag” naar is.

Geen kunstwerk kan ooit worden herleid tot het marktmechanisme – de markt kan alleen een vraag hebben naar dat wat al bekend is. Maar het kunstwerk is juist van waarde omdat het niet voorspelbaar is. De vraag van het publiek is dan ook geen creatieve of artistieke factor.

10. Er is geen “overaanbod” van kunst. Kunst is excessief, genereus, en toch steeds opnieuw noodzakelijk.

Elk kunstwerk is altijd al teveel. Er is altijd meer kunst dan wie dan ook kan bijbenen. Het is niet anders: er is meer te denken, te ervaren en te doen dan de mens aankan, en de kunst maakt dat ongemakkelijke feit steeds weer zichtbaar. Dat zichtbaar maken is menselijke noodzaak: precies het teveel dat de kunst biedt kan de mens boven zichzelf uittillen en bevrijden van sleur en regelgeving. Dus is kunst, naast altijd al teveel, ook nog nooit genoeg.

11. Een kunstwerk is een vraag waarop het antwoord je leven kan veranderen.

12. Kunst viert dat wij kunnen denken, voelen, scheppen, leven.

 

This petition is not enabled

Eerdere ondertekenaars, tot 22 april 2011, 15:47

Michel van der Aa (componist)
Peter Adriaansz (componist)
Maarten Altena (componist)
Louis Andriessen (componist)
Cecilia Arditto (componist)
Marjolijn van Assem (beeldend kunstenaar)
Erick Aufderheyde (theaterregisseur)
Astrid van Baalen (dichter)
Joost Baars (dichter)
Roberto Bacchilega, Italiaans cultureel instituut, Amsterdam
Patrick Bassant (schrijver)
Jos Beijer (muzikant, dirigent)
Ilone Berndsen (interieurarchitect)
Paula van den Berg (antropoloog)
Anne La Berge (componist)
H.C. ten Berge (dichter)
Peter van Bergen (muzikant)
Aloys van den Berk (kunsthistoricus)
Caroline Berkenbosch (componist)
Dick van Berkum (beeldend kunstenaar)
Nicole Beutler (theatermaker, choreograaf, curator)
Nico Bes, STEIM, Amsterdam
Catharina Blauwendraad (dichter)
Jaap Blonk (dichter, componist)
Estelle Boelsma (dichter, beeldend kunstenaar)
Pieter Boersma (fotograaf)
Olga Bohnsack (beeldend kunstenaar)
Cornelis de Bondt (componist)
Joël Bons, artistiek leider Nieuw Ensemble, Amsterdam
Willem Boogman (componist)
Dante Boon (componist)
Bart Boone (operadramaturg, publicist)
Jan-Bas Bollen (componist)
Beitske Bouwman (schrijver)
Conny Bos (cultureel ontwikkelaar, dramaturg)
Jacobus Bos (dichter)
Ko van den Bosch (theatermaker Noord Nederlands Toneel)
Matthijs van Boxsel (schrijver)
Maarten Brandt (muziekjournalist)
Anneke Brassinga (dichter, vertaler)
Thomas de Bres (acteur)
Luc Brewaeys (componist)
Andy ten Broek (beeldend kunstenaar)
Arne Broekhoven
Tsead Bruinja (dichter)
Han Buhrs (muzikant)
Wilbert Bulsink (componist)
Arjan Buur (muzikant)
Hilde Louise van Caspel
Marko Ciciliani (componist)
Gianni Cito (architect)
Eric de Clerq (componist)
Adam Colton (beeldend kunstenaar)
Kiki Coumans (literair vetaler)
Lisa Couwenbergh (beeldend kunstenaar)
Job Cox (beeldend kunstenaar)
Angeline Cuijpers (muzikant)
Martijn Crins (acteur, theatermaker)
Patrick van Deurzen (componist)
Paul Devens (architect, performer)
Michiel Czn. Dhont (beeldend kunstenaar, muzikant)
Ada Dispa (beeldend kunstenaar)
F. van Dixhoorn (dichter)
Emily Doolittle, (componist)
Marcel Doorduin (beeldend kunstenaar)
Joep Dorren (acteur, communicatietrainer)
Gerrit Dragt (acteur)
Barbara Dubbeldam
Barbara Duijfjes (acteur, theatermaker)
Anna van Duin (beeldend kunstenaar)
Cathy van Eck (componist)
Ivo van Emmerik (componist)
Pam Emmerik (schrijver, beeldend kunstenaar)
Annemarie Estor (dichter)
Carly Everaet (kostuumontwerper)
Edwin Fagel (dichter)
Gitta Fleuren
Rom Gaastra (beeldend kunstenaar)
Galerie Schijnheilig
Donald Gardner (literair vetaler)
Lies van Gasse (dichter)
Sander Germanus (componist)
Monica Germino (muzikant)
Tijs Goldschmidt (bioloog, schrijver)
Sachiko Graft, Hummelinck Stuurman Theaterbureau
Cor Groenenberg (beeldend kunstenaar)
Titus Tiel Groenestege (acteur, regisseur, schrijver)
Hans Groenewegen (dichter)
Louise de Haan (beeldend kunstenaar)
Babs Haenen (beeldend kunstenaar)
Jan Hage (muzikant)
Erik Hagoort (onderzoeker, docent)
Wouter Hakhoff (muzikant)
Jeff Hamburg (componist)
Maaike Haneveld, Festival De Weerzin
Valentijn van der Heide (beeldend kunstenaar)
Marcel van der Heyden (ontwerper)
Florian Hellwig (schrijver, theatermaker)
Ernst van den Hemel (schrijver)
Cécile Hessels (beeldend kunstenaar)
Robert van Heumen (muzikant, componist)
Rozalie Hirs (componist, dichter)
Wim Hofman (schrijver)
Fabian Holle (acteur, theatermaker, artistiek leider van Ponies)
Merel Holleboom (beeldend kunstenaar)
Klaas ten Holt (componist)
Michael van Hoogenhuyze
Mascha Hornsveld (theatervormgever)
Reinier van Houdt (muzikant)
Luc Houtkamp (muzikant, artistiek leider POW Ensemble)
Dirkje Houtman (dramaturg)
Hans Houtman (muzikant)
Lucas Hüsgen (dichter)
René Huigen (dichter)
Maarten Hutten (theatermaker)
Reinier de Huu (beeldend kunstenaar)
Bram Ieven (literatuurwetenschapper)
Sam Israel (beeldend kunstenaar, songwriter)
Ron Jagers (grafisch ontwerper)
Herbert Janse (scenograaf)
Matijs Jansen, Acteursgroep Wunderbaum
Guus Janssen (componist)
Thomas Johannsen (acteur)
Christiaan de Jong (muzikant)
Marja de Jong (beeldend kunstenaar)
Monica de Jong (beeldend kunstenaar)
Sanne de Jong (muzikant)
Herbert de Jonge (muzikant, componist)
Bastiaan Jongerius (architect)
Geert Jonkers (geluidskunstenaar)
Joost Joosten (logicus)
Joke van Katwijk (beeldend kunstenaar)
Piet van de Kar (beeldend kunstenaar)
Frank Keizer (dichter)
Paul Kempers (kunsthistoricus, publicist)
Paul Kerkhoffs (beeldend kunstenaar)
Jan-Richard Kikkert (architect)
Peter de Kimpe (theater- en tentoonstellingsvormgever)
Rob Knijn (beeldend kunstenaar)
Koos Knol (antropoloog)
Joost Kleppe (componist)
Mirjam Koen (artistieke leiding O.T. Theater & Opera O.T)
Bodil Kok (promovendus moderne talen)
Rachel van der Kolk (danser)
Robin Kolleman (beeldend kunstenaar)
Jeroen de Koning (filmproducent)
Kinke Kooi (beeldend kunstenaar)
Hugo Koolschijn (acteur)
Frans-Willem Korsten (hoogleraar literatuurwetenschap)
Barney de Krijger (beeldend kunstenaar)
Peter Krynen (beeldend kunstenaar)
Klaus Kuiper (componist)
Pieter Kusters (beeldend kunstenaar)
Yannis Kyriakides (componist)
Liesbeth Lagemaat (dichter)
Wim Laman (componist, radiomaker)
Sarah van Lamsweerde (theatermaker)
Berend van der Lans (architect)
Valerie van Leersum (beeldend kunstenaar)
Martin van Leusden (muzikant)
René van Leeuwen (beeldend kunstenaar)
André van der Linden (beeldend kunstenaar)
Dees Linders (curator)
Frank Lisser (beeldend kunstenaar)
Ben Loerakker (architect)
Hannie Loerakker (kunsthistoricus, galeriehouder)
Johan Luijmes (muzikant, artistiek directeur Orgelpark)
Bert Luppes (acteur)
Ola Mafaalani (artistiek directeur Noord Nederlands Toneel)
Lieke Marsman (dichter)
Liedewij Martens (schrijver, scenarist)
Edith Meijering (beeldend kunstenaar)
Michiel Mensingh (componist)
Thomas Möhlmann (dichter)
Philemon Mukarno (componist)
Nat Muller (schrijver, curator, criticus)
Marcel Musters (acteur, artistieke leiding mugmetdegoudentand)
Jan Mysjkin (dichter, literair vertaler)
Tom Myrmel (muzikant)
Reza Namavar (componist)
Nanne Nauta (dichter)
Mayke Nas (componist)
Maud Nelissen (componist, muzikant)
Michiel Nieuwenhuijse, Artic Multimedia
Anne van Nieukerken (muzikant)
Jeroen Nieuwland (schrijver, onderzoeker)
Sara Nuytemans (theatermaker)
Seung-Ah Oh (componist)
Bente Olie (muzikant)
Pjotr van Oorschot (beeldend kunstenaar)
Serge Onnen (beeldend kunstenaar)
Christina Viola Oorebeek (componist)
Jacqueline Oskamp (muziekpublicist)
Bruin Otten (theatermaker)
Aart Oxenaar (architectuurhistoricus)
Martijn Padding (componist)
Marc Pantus (muzikant)
Annelies van Parys (componist)
René van Peer (musicoloog, muziekjournalist)
Arno Peeters (componist)
Iris van Peppen (choreograaf)
Philip Peters (kunsthistoricus, coach)
Shailoh Phillips (nieuwe media manager)
Dolf Planteijdt (musicus)
Leonie van der Plas (beeldend kunstenaar)
Jacob Plooij (muzikant)
Xander Poelman (beeldend kunstenaar)
Matthijs Ponte (dichter)
Henk Postma (cultureel ondernemer, journalist)
Marijn Prakke (regisseur, documentairemaker)
Jannie Pranger (muzikant)
Jakob Proyer (theatermaker)
Thom Puckey (beeldend kunstenaar)
Fransien van der Putt (dramaturg, criticus)
Saskia Quint (kunstobservant cultureel erfgoed)
Robin de Raaff (componist)
Willeke van Ravenhorst (beeldend kunstenaar)
J Marc Reichow (muzikant)
Anja Reinhardt (choreograaf)
Joost Rekveld (filmmaker)
Marc Reugebrink (schrijver)
Ine te Rietstap (theatermaker, artistiek leider Tweetakt)
Renée de Rijk (programmeur)
Ralph de Rijke (theatermaker)
Charlotte Riedijk (muzikant)
Olaf Risee (dichter)
Marie Roelofsen, boekhandel Perdu, Amsterdam
Gijs Roijaards (beeldend kunstenaar)
Jeroen van Rooij (schrijver)
Ingrid Rollema (beeldend kunstenaar)
Remco Rolvink (architect)
Adelheid Roosen (theatermaker)
Kees Roorda (toneelschrijver, regisseur)
Rosa Ensemble, Amsterdam
Ruth Rose (muzikant)
Piet-Jan van Rossum (componist)
Joris Reutelingsperger (muzikant)
Claudia Rumondor (componist)
Arthur Sauer (componist)
Arnold Schalks (beeldend kunstenaar)
Reinier Schimmel (danser, acteur)
Roland Schimmel (beeldend kunstenaar)
Sylvia Schinkel (beeldend kunstenaar)
Petra van der Schoot (beeldend kunstenaar, theatermaker)
Claudia Schouten (cultuuraanjager)
Gigi Schuiten (schrijver, redacteur)
Ilse Schrama (fotograaf)
Elizabeth Smalt (muzikant)
Tanja Smit (beeldend kunstenaar)
Elian Smits (theater vormgever, beeldend kunstenaar)
John Snijders (muzikant, artistiek leider Ives Ensemble)
Wouter Snoei (componist)
Roland Sohier (beeldend kunstenaar)
Arjanne van der Spek (beeldend kunstenaar)
Marieke Stoop, Stichting Kunst op Kamers, Amsterdam
Machiel Spaan (architect)
Richard Steegmans (dichter, muzikant)
Nico Strubbe (muzikant)
Taylan Susam (componist)
Guus Swuste (beeldend kunstenaar)
Jerome Symons (beeldend kunstenaar)
Wolfram Swets (uitgever)
Dorinde de Tempe (fotograaf)
Sander Terbruggen (dichter)
Aimée Terburg (beeldend kunstenaar)
Terry Thompson (beeldend kunstenaar)
Gerrit Timmers (artistieke leiding O.T. Theater & Opera O.T)
Mariangela Tinelli (danser, performer)
Carla Tjon, Kosmopolis Den Haag
Rick Treffers (muzikant, muziekjournalist)
Merlijn Twaalfhoven (componist)
Frances-Marie Uitti (muzikant)
Roland van Ulden (lichtontwerper)
Pieter Vandoren (beeldend kunstenaar)
Mirjam Van Veelen (regisseur)
Anne Vegter (dichter, schrijver)
Lucas van der Velden (beeldend kunstenaar)
Harmen Verbrugge (beeldend kunstenaar)
Eric Verbugt (componist)
Janco Verduin (componist)
Dries Verhoeven (theatermaker)
Marjan Verkerk (beeldend kunstenaar)
Daan Verlaan (componist)
Rob Verf (beeldend kunstenaar)
Hein Verwer (beeldend kunstenaar)
José Vingerling (ontwerper)
Rob Voerman (beeldend kunstenaar)
Frits Vogels (mimograaf, regisseur)
Christina Voltl (zangeres, muziektheatermaker)
Martijn Voorvelt (componist)
Felix van de Vorst (schrijver)
Tony van de Vorst (beeldend kunstenaar)
Edd Vossen (beeldend kunstenaar)
Samuel Vriezen (componist, dichter)
Peter-Jan Wagemans (componist)
Bob Wander (componist, gitarist)
Ilse Warringa (acteur)
Laurens van der Wee (componist)
Thonis van der Weel (modelbouwer, restaurator)
Gé Wegman (lichtontwerper)
Raoul van der Weide (muzikant)
Mirjam Westen (curator hedendaagse kunst)
Bas Wiegers (muzikant, dirigent)
Anne Wellmer (componist)
Sara ten Westenend (beeldend kunstenaar)
Czeslaw de Wijs (theatermaker)
Judith Wilkinson (vertaler)
Erik Winkel (orgelbouwer)
Daniel Wolf (componist)
Jorien Zeevaart (muzikant)
Ben Zwaal (dichter)
Miek Zwamborn (dichter, beeldend kunstenaar)

date:
14/04/2011

6 responses to Manifest voor een nieuw kunstbegrip:

  1. Paul Craenen says:

    Met alle sympathie. Een nieuwe eeuw, en het valt op dat het manifest weer helemaal terug is, al lijkt het deze keer eerder vanuit een verdedigende reflex te gebeuren. Jullie statement doet me sterk denken aan een artikel dat ik jaren geleden ooit schreef ivm de kunstsubsidies in Vlaanderen:
    http://www.scribd.com/doc/38884783/Cultuur-Met-Socio-of-Zonder-2002
    Ik denk niet dat ik het vandaag nog op deze manier zou formuleren, maar ik denk graag met jullie mee na over nieuwe strategieën.

  2. Thank you all for this initiative!

  3. Kunst is onbenoembaar!

  4. peter xerxes siccama says:

    Artes liberales kunnen door niemand ooit worden gekaapt of geannexeerd, zelfs niet door de kunstenaar of de Kunst zelf, daarom zijn het ook de Vrije Kunsten.

  5. Ik ondersteun dit manifest met volle overgave. Het wordt tijd dat onze politieke vertegenwoordigers hun horizon verbreden.

  6. sarah-joan says:

    Stop cutting and killing art